Bähbidi pyçak

Mirasgäriñ ummanyndan

▶ BÄHBIDI PYÇAK

- Ine, bir gün Soltansöýündir Myraly alys ýola şaýlanaýmazlarmy. Olar ýöräp baryşlaryna ahyry saýaly bir daragtyñ düýbünde-de düşleýär. Şonda seretseler, özlerinden öñem bu kölegede bir dokuşykly kişi gidipdir ýük ýazdyryp.
Ynha-da, onuñ aşagyna borýa taşlap, aýbogdaşyny gurşuna gawun iýen ýeri. Ol taýrakda-da eşegini dañyp, döküpdir öñüne esli noşgurdy (ol şeker çiñregiñ çapyp, gün görkezilmän guradylan silosy).
Ýöne bir töwralygyna telpek goýaýmaly, ol adam nädipdir diýsene! Ilk-ä, gawunyñ sapak taýyny tegeläp alşyna, maýda-maýda edägetdin bölüşdiripdir ony. Soñam urmugynyñ başyny bozman, her käsesine bir köken çigit düşürişine, endirut ýaly şeýle halallap iýipdir welin, asyl hoşuñ gelsin. Yzyndanam çigit salnan paçaklary elin münderläp, eýleräkdäki çöpüñ üstünde goýşuna, ony eşeginiñ dişine-de degirmändir.
Gör-ä, ýeriñ giñinde abşarylyp, dogrulan üşükli il ogullarynyñ ezberlikli edähedini. Aslyýetinde, "Eden işi nusgalyk, geplän gepi güwälik" merdi-merdana şeýle şahslar dämi gohy gyrma bu däli dünýäñ jyzaly aýagyna garaýag urdurman ýören.
"Wah, mañyzly-meñzeşikli, bir görseñ göresiñ, ýanynda durasyñ gelýän şeýle sahawatly kişiler köpräk bolsa bolmaýamy, şi alas-gopasly dünýämizde" diýen Soltansöýündir Myraly (Hüseýin Baýkaradyr Alyşir Nowaýy) sorag-ideg edişende, ahyry duşmazlarmy oña.
- Halypa, ho, ýol ýakadaky düşlän daragtyñ saýasynda gawuna garaýşyñdan misil tutup, "Be, şony bir görüp bolmazmyka?" diýşimize, teý-ahyr siz bile ýüzbe-ýüzlüge ýetdik-dä.
Hawa, hawa, siz hatyrasy saklanyp, göreldesi göterilmeli, hakyky hudaýhon, beşer balasy ekeniñiz. Şoñ üçinem, bize il wagyzçysy nolup beriñ-de, bar bilýänleññizi halkyñ hakydasyna ýetiriñ. Hoşmy? Hoş bolsa, onda göwün islegiñizem bir biläýsek.
- Aý, maña, öleñsoñ, çaganyñ aşgarly suwuna ýuwlup, kir-kimiriñe çenli alnyp galynýan şu galagoply panyñ pylan zeýilli zady derkar däl, hökündarym.
- Oñ ýaly bolsa, aýdyp oturyñ-da, adyñyzy?
- Adym-a, Bähbit Ärnepes ogludyr, kyblaýy-älem!
- Onda näderis diýsene! Senedini syntgylap, sungat derejesine göteren äheññir-demirçilere buýragetdin, siziñ şanyñyza jigerli jöwherden geñ galaýmaly pyçaklar tapgyryny ýasadarys-da, oña adyñyzy dakarys. Olam siziñ zehin zülmiýanalygyñyza dikilen gadyr agajy hökmünde ýaşar ýörer asyr aşyp.
Ana, şondan soñam biziñ bir mahalky baba-kelanymyzyñ hormatyna Bähbidi pyçak döredipdir - diýen goja şahyr Gurban Çary Bähbit ogly sözüne säginme salan ýaly etdi. Häzire çenli men ony görmesemem, kakam pahyr oglanjykka synlan ekeni, bir barjamly Mary baýynyñkyda şo Bähbidi pyçagy.
- Gurban akga, ejem Agoraz Hekim gyzy gep derdişe gelende, Bähbidi pyçak agzasa-da, onuñ hikmetli häsiýetleriniñ gulagyna ilmändigini ýatlardy. Belki, ol hakda käbir zatlary siz, aýdyp berersiñiz.
- Wah, ony menem başarman, jan ini.
- Onda näme, "Aýdylmadyk zat ýok-da, eşdilmedik gep bar". "Görülmedik illerden, eşidilmedik gep çykar" diýleni. Şo mynasybetli, täsin taryhly Bähbidi pyçagyñ syrly, ýagny hikmetli taraplary babatynda söz açmak nobatyny goýarys-da, Gurban akga, okyjylar känine...

Ümür ESEN.