Pekinde Sartry gözlemek

PEKINDE SARTRY GÖZLEMEK

Dünýä ýazyjysy bolup galmagyñ ýerine szedunçy topara agza bolmagy saýlap aldy. Ownuk şöhrat beýik zehini öldürdi.

Hytaý Kommunistik Partiýasynyñ (HKP) XX gurultaýyndan pursatlary synlap durkam, gözüm gurultaýda ýoklary gözledi.
Lider Mao Szeduny, Gyzyl Rewolýusiýanyñ gahrymanlaryny we klassyky saza, abstraksionizme, şekillendiriş sungatyna, kubizm sungatyna, çagalara mahsus reñkli suratlara ýakynlyk duýýandygy üçin ölüm jezasyna höküm edilen azyndan iki million adamy...
By rewolýusiýa "Medeniýet rewolýusiýasy" diýip at berildi. Döwür şahyrlara, suratkeşlere, kompozitorlara ölüm getirdi. Proses gyýtaklaýyn ýagdaýda Szedunyñ aýaly we erkek egindeşi tarapyndan ýöredildi.
Hytaýyñ daşyndaky medeni metropoliýaxa we hatda dünýäniñ medeni paýtagty Parižde beýik filosof Žan-Pol Sartr Szeduny we onuñ "Gyzyl kitabyny" öwüp arşa çykarýardy hem-de Frans Fanonyñ baş-başdaklygyñ görnüşlerine çagyrýan sözlerini oñlaýardy.
Beýleki ähli haossöýüjiler, sadistler, jenaýata we garakçylyga meýilliler ýaly Sartr hem tutuş pelsepewi we edebi mirasy bilen "szedunçy" hökmünde atlandyrylmagyna begendi.
Berklidäki, Sorbonndaky bütindünýä ýaşlarynyñ Szedunyñ sözlerine el çarpmazlygy masgaraçylyk hasaplanýardy.
Diñe Oksford ýa-da Kembriž ýaly uniwersitetler şu hapadan halas boldy ýa-da muña nägilelik bildirdi.
HKP-niñ XX gurultaýynyñ suratlarynda "Medeni rewolýusiýanyñ" ýoldaşlaryny gözlänim biderek bolup çykdy. Olaryñ hemmesi birmeñzeş görnüşde szedun eligibility geýipdiler.
Sadadan gelen inçe owadanlyk bardy. Partiýanyñ ýolbaşçysy garyplygy däl-de, baýlygy alamatlandyrýan penjek-jalbar geýipdir.
Partiýanyñ agzalary gurultaýa welosipedli däl-de, Hytaýda öndürilen awtoulaglaryny sürüp gelipdir.
Olar ösen prowonsiýalary we gaýnadylan tüwini öwýän goşgulary ýazmadyk halk gatlaklaryna wekilçilik edýärdiler.
Iki milliondan alty milliona çenli sungat intelligensiýasyny ölüm jezasyna höküm eden medeniýet ýoldaşlary nirä gitdiler?
Bilemzok. Telbeleç nobatlaryndan ýaña uly halklara näme bolandygyny-da bilemzok.
Bir suratkeş bilen öñki ýewreýtor german halklaryny nädip urşa ýollap bilýär?
Beýik gumanist, aýdymçy italýanlary nädip faşizme ataryp bilýär?
Hytaý rewolýusiýasynyñ progressiwleri nirä gitdi?
Milliardlarça adamyñ birje gije gowy uka gitmegi üçin aýdym aýdan jenap Khainiñ emlägini ynamdar pocta bilen satyn alýan wagty bir elinde Marksyñ kitabyny, beýlekisinde "Wall Street"-iñ indeksini saklaýan bu täze hytaýlylar nireden geldi?
Žan-Pol Sartr nirede?
Fransiýa (we dünýäniñ galabasy) uzak wagtlap doganlarynyñ saýasynda ýaşandan soñ Sartr söndi.
Ol dünýä ýazyjysy bolup galmagyñ ýerine szedunçy topara agza bolmagy saýlap aldy. Ownuk şöhrat beýik zehini öldürdi.
Ýene-de görüşýänçäk...

Semir ATAULLAH,
Liwanly žurnalist.

Sişenbe, 15.11.2022 ý.